Narodziny drugiego dziecka to duża zmiana dla całej rodziny. Szczególnie mocno może ją odczuć maluch, który do tej pory był całym wszechświatem. Rodzice często obawiają się o zazdrość i rywalizację pomiędzy rodzeństwem. Obawy te są dodatkowo podsycane przez rodzinę i znajomych. Choć nie da się przewidzieć wszystkiego, już w czasie ciąży można powoli oswajać dziecko i siebie z myślą o zmianie. Przedstawiamy kilka wskazówek, które mogą w tym pomóc.
Zacznij jak najwcześniej
Poinformuj dziecko o tym, że w brzuchu mamy jest mały bobas. Pozwól mu dotykać brzucha, smarować go kremem. Porozmawiajcie o tym, jak kiedyś to ono było bobasem w brzuchu mamy i jak było wyczekiwane – z taką samą radością i ekscytacją. Oglądajcie razem zdjęcia w ciąży i tuż po porodzie.
Małe dzieci mają bardzo silnie rozwinięte poczucie własności. Dlatego mówienie na mieszkańca brzucha: twoja siostra, twój brat, może być początkiem nawiązania więzi.
Okazuj radość i ekscytację związaną z nowym członkiem rodziny. Ale nie buduj nadmiernych oczekiwań. Nie mów dziecku, że będzie to jego nowy towarzysz zabaw. Podkreślaj raczej, że dzidziuś będzie bardzo mały, że będzie wymagał opieki i dużo spał.
Czytajcie i omawiajcie książeczki
W czasie przygotowań, a także w pierwszych dniach i tygodniach po pojawianiu się nowego członka rodziny, pomóc mogą książeczki, których bohaterowie stają przed zmianą: w ich życiu pojawia się rodzeństwo, które burzy dotychczasowy porządek rodzinny, wywołuje różne emocje: od radości, przez rozczarowanie aż po zazdrość i złość. To, jak dany bohater radzi sobie z tymi uczuciami oraz jego perypetie w nowej roli – starszego brata lub siostry, mogą dać dziecku bardziej konkretne i namacalne wyobrażenie zmian, o których rozmawiacie. A w pierwszych dniach po pojawianiu się noworodka, gdy wrócicie jeszcze raz do książeczki, pozwolą dziecku zmierzyć się z własnymi emocjami. Będą dobrym pretekstem do rozmowy o nich. Książek tego typu jest na rynku bardzo dużo. W zależności od tego, czy mamy w domu fana żółwia Franklina, Kici Koci, Bolusia czy też Basi – znajdziemy odpowiednią pozycję.
Angażuj dziecko w przygotowania
Włącz dziecko w rodzinne przygotowania pokoju bobasa i jego wyprawki. Maluch może na przykład sam wybrać wanienkę dla dzidziusia albo kocyk. Dzięki temu będzie czuł się ważny.
Dobrym pomysłem może być też wspólne przeglądniecie rzeczy dziecka i wybranie, które z nich chce zachować jako osobistą pamiątkę, a które przekazuje młodszemu rodzeństwu.
Starsze dziecko może też pomóc wybrać prezent dla noworodka, który wręczy mu na przybycie do domu. Niektórzy rodzice przygotowują też prezent od nowoprzybyłego dla starszego brata lub siostry. Dziecko może powiedzieć bobasowi do brzucha o czym marzy. Prezent może zawiązać więź pomiędzy darczyńcami i zająć uwagę dziecka w pierwszych dniach intensywnej życiowej zmiany.
Przygotuj cały system wsparcia rodzinnego
Jeszcze w czasie ciąży zachęć partnera do spędzania większej ilości czasu z dzieckiem. Przejęcie przez tatę części obowiązków i przyzwyczajanie malucha do spacerów, zabaw, kąpieli, czytania książek czy usypiania z tatą spowoduje, że łatwiej mu będzie znieść rozłąkę z mamą, gdy ta zajęta jest karmieniem czy usypianiem bobasa.
Włączaj też innych członków rodziny do opieki nad malcem, tak aby przyzwyczajał się do obecności innych osób w jego otoczeniu i czerpał radość z zabawy i rozmów z nimi.
Zadbaj wcześniej o opiekę nad dzieckiem na czas porodu. Jeśli dziecko nie jest przyzwyczajone do zasypiania z babcią albo zostawania z nią przez cały dzień – zacznijcie małymi kroczkami przyzwyczajać go do tego. Pomóc może próbna noc u babci albo kilka dni spędzonych głównie w jej towarzystwie. Zmniejszy to szok związany ze zniknięciem mamy na czas porodu i pozwoli dziecku łagodniej przeżyć nadchodzącą zmianę.
Poproś rodzinę i znajomych, by nie nastawiali dziecka negatywnie do mającego się pojawić rodzeństwa, nie sugerowali mu zazdrości. A po urodzeniu, gdy znajomi i rodzina odwiedzają was w celu zobaczenia noworodka, przypomnij, by mieli na uwadze również starsze dziecko i poświęcili trochę czasu na rozmowę z nim albo wspólną zabawę. Tak, by nie otrzymywało komunikatu, że od teraz przestało być ważne. Zamiast prezentów dla noworodka możesz też zasugerować mały upominek dla starszego dziecka.
Angażuj starsze dziecko w pomoc mamie i noworodkowi
Dziecko, jeśli chce, może pomagać w podawaniu pieluch, maści, ubranek albo uspokajaniu bobasa grzechotką. Dziękuj mu za tę pomoc, podkreślaj ją i doceniaj. Dzięki temu starsze dziecko nadal będzie czuło się ważne.
Pozwól mu na zabawy z maluchem, śpiewanie kołysanek, dotyk, całowanie, głaskanie. Poszukaj stosownego do wieku sposobu kontaktu i budowania więzi, który będzie bezpieczny dla noworodka.
Zaproponuj dziecku zabawę w mamę i opiekę nad lalką lub misiem, którego może karmić, wozić na spacery, usypiać, przewijać.
Pozwól dziecku na momenty zazdrości
To, że maluch czuje się zazdrosny jest rzeczą normalną. Traktuj to z wyrozumiałością, pozwól mu na wyrażanie uczuć, nazywaj jego emocje i rozmawiaj o nich. Granicą, którą musi mieć wyraźnie wytyczoną w tej sytuacji, są agresywne zachowania wobec młodszego rodzeństwa. Broń tej granicy stanowczo i cierpliwie. Gdy już opadną emocje, porozmawiajcie o tym, co dziecko czuje, zapewnij go, że nadal jest ważne, przytul. Pomóż znaleźć inne sposoby na wyładowywanie negatywnych uczuć.